Φαρμακοδυναμική: τι είναι αυτό, μηχανισμοί δράσης

Τι είναι η φαρμακοδυναμική;

Η φαρμακοδυναμική είναι η μελέτη των επιδράσεων ενός φαρμάκου στο σώμα. Αυτό περιλαμβάνει ανάλυση του μηχανισμού δράσης του και της αναλογίας της δόσης προς τις βιοχημικές και φυσιολογικές επιδράσεις της.

Ο όρος φαρμακοδυναμική προέρχεται από δύο λέξεις ελληνικής προέλευσης: pharmackon (φάρμακο, φάρμακο) και δυναμικά (δύναμη).

Για να κατανοήσουμε το αντικείμενο της μελέτης της φαρμακοδυναμικής, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε την έννοια του υποδοχέα ή του στόχου: είναι η κυτταρική δομή με την οποία το φάρμακο πρόκειται να αλληλεπιδράσει επιλεκτικά, έτσι ώστε να μπορεί να εκπληρώσει τη λειτουργία του στο σώμα.

Με άλλα λόγια, οι υποδοχείς είναι μακρομόρια με συγκεκριμένες λειτουργίες που, μαζί με το φάρμακο, θα δημιουργήσουν μερικές από αυτές τις αποκρίσεις στο σώμα:

• Αλλαγές στη δραστηριότητα των ενζύμων. Για παράδειγμα: φάρμακα για τον έλεγχο των επιπέδων ινσουλίνης. Τροποποιήσεις στα κανάλια ιόντων. Για παράδειγμα: τοπικά αναισθητικά. Τροποποιήσεις στη δομή ή στην παραγωγή πρωτεϊνών. Για παράδειγμα: φαρμακολογικές θεραπείες με οιστρογόνα.

Η ανακάλυψη των υποδοχέων είναι μια συμβολή του Βρετανού φαρμακολόγου Jhon Newport Langley, ο οποίος στα τέλη του 19ου αιώνα έθεσε την ύπαρξη ορισμένων δομών εντός του κυττάρου που συνδέονται με τα ναρκωτικά.

Δείτε επίσης το ναρκωτικό.

Μηχανισμοί δράσης των ναρκωτικών

Ο μηχανισμός δράσης (ΜΑ) νοείται ως όλες οι εκδηλώσεις ή αντιδράσεις που παράγει ένα φάρμακο στο σώμα. Υπό αυτήν την έννοια, οι μηχανισμοί δράσης εξαρτώνται από διάφορους παράγοντες που σχετίζονται με τη δέσμευση υποδοχέα φαρμάκου, όπως:

Επιλεκτικότητα

Μία από τις αμφιβολίες του γενικού πληθυσμού σχετικά με τη χρήση ναρκωτικών είναι το πώς ένα φάρμακο μπορεί να λειτουργήσει σε ένα συγκεκριμένο μέρος στο σώμα χωρίς να επηρεάσει άλλους που μπορεί να μην απαιτούν αυτό το φάρμακο. Η απάντηση είναι στην επιλεκτικότητα.

Η επιλεκτικότητα είναι η ικανότητα ενός φαρμάκου να δεσμεύεται μόνο σε συγκεκριμένους υποδοχείς. Όσο μικρότερο είναι το φάσμα των υποδοχέων με τους οποίους μπορεί να συνδεθεί, τόσο μεγαλύτερη είναι η επιλεκτικότητα και, επομένως, τόσο πιο συγκεκριμένη θα είναι η φαρμακολογική επίδραση.

Συνάφεια

Είναι το επίπεδο έλξης που υπάρχει ανάμεσα στον υποδοχέα και το φάρμακο, δηλαδή την ικανότητα που έχουν να σχηματίσουν έναν σταθερό δεσμό. Όσο υψηλότερη είναι η συγγένεια, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα το φάρμακο να παράγει το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Αναστρεψιμότητα

Η αναστρεψιμότητα θεωρείται ως η ικανότητα ενός φαρμάκου να διαχωρίζεται από τον υποδοχέα του. Αυτό το χαρακτηριστικό συνδέεται με τη συγγένεια. Όσο υψηλότερη είναι η συγγένεια, τόσο λιγότερη αναστρεψιμότητα και συνεπώς, η επίδραση του φαρμάκου θα διαρκέσει περισσότερο.

Ενδογενής δραστηριότητα

Είναι η ικανότητα σύνδεσης φαρμάκου-υποδοχέα να παράγει το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Δύναμη

Είναι η ποσότητα φαρμάκου που απαιτείται για την επίτευξη του επιθυμητού αποτελέσματος. Αυτή η ποσότητα εκφράζεται σε χιλιοστόγραμμα (mg) και είναι γνωστή ως η δόση.

Αποτελεσματικότητα

Είναι το μέγιστο επίπεδο θεραπευτικής απόκρισης που μπορεί να προσφέρει ένα φάρμακο. Δηλαδή, είναι ένα μέτρο για να γνωρίζουμε ποιο είναι το μεγαλύτερο επιθυμητό αποτέλεσμα που μπορεί να προσφέρει ένα φάρμακο.

Δείτε επίσης Φάρμακα.

Φαρμακολογική δράση και φαρμακολογική επίδραση

Η φαρμακοδυναμική μελετά τόσο τη δράση όσο και την επίδραση των φαρμάκων προκειμένου να δημιουργήσει πιο αποτελεσματικά φάρμακα ή ασφαλέστερες δόσεις, με χαμηλότερη συχνότητα εμφάνισης παρενεργειών.

Φαρμακολογική δράση

Η φαρμακολογική δράση είναι οι αλλαγές ή τροποποιήσεις που παράγει το φάρμακο στον οργανισμό σε υπομοριακά, μοριακά, κυτταρικά ή βιοχημικά επίπεδα.

Ένα παράδειγμα φαρμακολογικής δράσης είναι οι αλλαγές στις θερμορυθμιστικές λειτουργίες που παράγονται από φάρμακα σχεδιασμένα για την καταπολέμηση του πυρετού, γνωστά ως αντιπυρετικά.

Φαρμακολογική επίδραση

Από την πλευρά της, το φαρμακολογικό αποτέλεσμα είναι τα ορατά αποτελέσματα της φαρμακολογικής δράσης.

Ένα παράδειγμα φαρμακολογικής επίδρασης του φαρμάκου για τον πυρετό θα ήταν η μείωση της θερμοκρασίας του σώματος.

Με τη σειρά τους, οι φαρμακολογικές επιδράσεις μπορεί να είναι διαφόρων τύπων:

• Πρωτογενές αποτέλεσμα: είναι τα αναμενόμενα αποτελέσματα για αυτό το φάρμακο. Επίδραση εικονικού φαρμάκου: αυτά είναι αποτελέσματα που δεν σχετίζονται με το φάρμακο. Παρενέργειες: Τα αποτελέσματα που δημιουργούνται από εκδηλώσεις του επιθυμητού φαρμάκου (πρωτογενούς αποτελέσματος) τοξική επίδραση: είναι αποτελέσματα μιας περίσσειας της συνιστώμενης δόσης του φαρμάκου. Θανατηφόρα επίδραση: είναι βιολογικές εκδηλώσεις που παράγονται από το φάρμακο και μπορούν να οδηγήσουν στο θάνατο του ασθενούς.

Δείτε επίσης Φαρμακολογία.