Έννοια των κοινωνικών κινημάτων (τι είναι, έννοια και ορισμός)

Τι είναι τα κοινωνικά κινήματα:

Τα κοινωνικά κινήματα είναι ομάδες βάσης που οργανώνονται γύρω από την υπεράσπιση ή την προώθηση ενός σκοπού που, με συντονισμένο, προγραμματισμένο και συνεχή τρόπο με την πάροδο του χρόνου, επιδιώκει κοινωνικές αλλαγές.

Τα κοινωνικά κινήματα διαρθρώνονται γύρω από δύο θεμελιώδη κλειδιά: την αντίληψη μιας κοινής ταυτότητας μεταξύ των μελών της και της συστηματικής οργάνωσης με μελλοντική προβολή, όλα με στόχο την παρέμβαση συγκεκριμένα στην κοινωνία. Αυτό διακρίνει την έννοια του κοινωνικού κινήματος από τις έννοιες της συλλογικής συμπεριφοράς και της συλλογικής δράσης.

Στόχος των κοινωνικών κινημάτων

Ο στόχος των κοινωνικών κινημάτων είναι να προωθήσει τις αλλαγές στις κοινωνικές δομές και τις αξίες που τις νομιμοποιούν, καθώς αυτές οι δομές, λόγω της τάσης τους για σταθερότητα, τείνουν να πολιτογραφούν την κατάσταση, η οποία είναι η αιτία της στασιμότητας και της διαιώνισης. αναχρονιστικές συνθήκες που δημιουργούν σύγκρουση.

Τελικά, μπορεί να συμβεί ότι ένα κοινωνικό κίνημα αρθρώνεται ενάντια στην αλλαγή και όχι υπέρ. Αυτό συμβαίνει όταν τα μέτρα που εφαρμόζονται από άλλους κοινωνικούς παράγοντες, σχεδόν πάντα από την κυβέρνηση, εισάγουν αλλαγές που απειλούν σε κάποιο βαθμό τον τρόπο ζωής μιας κοινότητας. Σε αυτήν την περίπτωση, μιλάμε για κινήματα αντίστασης, έναν όρο που υιοθετείται από τη στρατιωτική σφαίρα.

Χαρακτηριστικά των κοινωνικών κινημάτων

Σε γενικές γραμμές, τα κοινωνικά κινήματα χαρακτηρίζονται από τα ακόλουθα στοιχεία:

• Προκύπτουν από εντάσεις ή διαρθρωτικές συγκρούσεις στην κοινωνία · τα μέλη τους μοιράζονται μια ταυτότητα που εκφράζεται σε κοινούς στόχους, ιδέες, πεποιθήσεις και ενδιαφέροντα · διαρθρώνονται γύρω από την αρχή της συλλογικής αλληλεγγύης · δημιουργούν δίκτυα αλληλεπίδρασης με την κοινότητα · πιστεύουν στη συμμετοχή συλλογικά ως κινητήρια δύναμη κοινωνικής αλλαγής ή κοινωνικής παρέμβασης · ​​απολαμβάνουν μια ορισμένη οργανωτική σταθερότητα · οι δομές τους είναι συχνά οριζόντιες · σχεδιάζουν και αναπτύσσουν συντονισμένες συλλογικές δράσεις για την αντιμετώπιση συγκρούσεων · κατά κανόνα, η σχέση τους με την εξουσία είναι αντιφατική · οι παρεμβάσεις τους συμβαίνουν εκτός της θεσμικής σφαίρας. Επομένως, διαφέρουν από τα πολιτικά κόμματα, τα συνδικάτα, τις ομάδες συμφερόντων και τις ομάδες πίεσης · ​​οι κυρίαρχοι πόροι τους είναι συμβολικοί (συναισθηματικά αφοσιωμένοι ηγέτες και μέλη, εναλλακτικές ιστορίες κ.λπ.) παρά υλικοί.

Τύποι κοινωνικών κινημάτων

Η ταξινόμηση των κοινωνικών κινημάτων ξεκινά από την ποικιλία των περιοχών, των θεμάτων και των σκοπών που εκδηλώνονται μεταξύ τους. Ας δούμε στη συνέχεια ποιοι είναι οι πιο σημαντικοί τύποι κοινωνικών κινημάτων.

Σύμφωνα με την ποιότητα της αλλαγής

• Καινοτόμες ή προοδευτικές κινήσεις: αυτές που προωθούν μια νέα μορφή κοινωνικής οργάνωσης. Παράδειγμα: εργατικό κίνημα. Συντηρητικά κινήματα : εκείνα που αντιστέκονται στις αλλαγές που εισήγαγαν οι πολιτικοί παράγοντες ή που επιδιώκουν να νομιμοποιήσουν τα παραδοσιακά συστήματα ή δομές πεποιθήσεων. Παράδειγμα: μοναρχικές κινήσεις.

Σύμφωνα με τους στόχους της αλλαγής

• Οι μετακινήσεις των διαρθρωτικών ή κοινωνικοπολιτικό: στοχεύουν στην τροποποίηση του νομικού συσκευής, είτε μερική ή πλήρη.
  • Παράδειγμα: Το Κίνημα Πολιτικών Δικαιωμάτων των ΗΠΑ στη δεκαετία του 1960.
  Κοινωνικοπολιτισμικές κινήσεις : επιδιώκουν την τροποποίηση του συστήματος πεποιθήσεων, των αξιών ή των τρόπων ζωής.
  • Παράδειγμα: τρέχων φεμινισμός στο δυτικό κόσμο.

Σύμφωνα με τη στρατηγική

• Οργάνωση λογικών κινήσεων: ο στόχος είναι η κατάκτηση της εξουσίας.
  • Παράδειγμα: επαναστατικά κινήματα.
  Κινήσεις εκφραστικής λογικής: ο στόχος είναι η υπεράσπιση των αξιών ή των ταυτοτήτων των αναδυόμενων ομάδων ενάντια στην ηγεμονική τάξη.
  • Παράδειγμα: Κίνηση LGBT .

Σύμφωνα με την ιστορική εξέλιξη

• Παλαιά ή παραδοσιακά κινήματα: είναι αυτά που είχαν την καταγωγή τους στην αρχή των σύγχρονων κοινωνιών.
  • Παράδειγμα: το κίνημα της ψηφοφορίας στη Βρετανία και τις ΗΠΑ τον ΧΙΧ αιώνα.
  Νέα κινήματα: αναφέρεται σε εκείνα τα κοινωνικά κινήματα που προκύπτουν από καταναλωτικές και μεταβιομηχανικές κοινωνίες. Οι αιτίες του είναι συνήθως ταυτότητες, πολιτισμός και πολιτικά δικαιώματα.
  • Παράδειγμα: κίνηση altermundista .

Σύμφωνα με τη γεωγραφική διάσταση των απαιτούμενων αξιώσεων

• Τοπικά κινήματα: οργανώνονται γύρω από τις υποθέσεις μιας συγκεκριμένης πόλης, κοινότητας, τομέα, γειτονιάς ή αστικοποίησης.
  • Παράδειγμα: Κίνηση «Οι κόρες μας πίσω στο σπίτι», Τσιουάουα, Μεξικό.
  Εθνικά κινήματα: είναι εκείνα των οποίων οι απαιτήσεις είναι εθνικής εμβέλειας και κατευθύνονται πάντα προς το κράτος.
  • Παράδειγμα: Κίνηση ειρήνης, με δικαιοσύνη και αξιοπρέπεια , από το Μεξικό.
  Διακρατικά κινήματα: είναι εκείνα τα κινήματα που είναι δομημένα σε δίκτυα παγκόσμιου και υπερεθνικού πεδίου ενώπιον διεθνών παραγόντων.
  • Παράδειγμα: Greenpeace , παγκόσμιο περιβαλλοντικό κίνημα.

Δείτε επίσης:

• Φεμινισμός, καταναλωτική κοινωνία, αντικουλτούρα, παραδείγματα κοινωνικής ανισότητας.

Προέλευση ή αιτίες των κοινωνικών κινημάτων

Υπάρχουν πολλές θεωρίες σχετικά με την προέλευση των κοινωνικών κινημάτων. Το συμβατικό επεξηγηματικό μοντέλο το αποδίδει σε τρεις μεταβλητές: δομικές αιτίες, συγκυριακές αιτίες και ενεργοποιήσεις.

• Οι δομικές αιτίες, δηλαδή, οι εντάσεις που δημιουργούνται στο πλαίσιο μιας συγκεκριμένης κοινωνίας και που σταδιακά τροφοδοτούν την αποξένωση, την απογοήτευση, τη δυσαρέσκεια ή το αίσθημα ανασφάλειας και αδυναμίας. Βραχυπρόθεσμες αιτίες, δηλαδή οξείες κρίσεις που καθιστούν εμφανή την κατάσταση δυσφορίας. Ενεργοποιητές, αναφερόμενοι σε γεγονότα (δημοσίευση νόμων, δημόσιες διευθύνσεις, ατυχήματα, ειδησεογραφικά γεγονότα κ.λπ.) που γεμίζουν την ικανότητα αντοχής και διεγείρουν την ανάγκη αναζήτησης εναλλακτικών λύσεων.

Η ενοποίηση των κοινωνικών κινημάτων, δηλαδή η πραγματική αποτελεσματικότητα αυτών που κάποτε αποτελούσε, σχετίζεται με διάφορους παράγοντες. Ας δούμε τα κύρια.

• Διαρθρωτικές συνθήκες, δηλαδή κρίσεις, γεγονότα ενεργοποίησης κ.λπ., ηγεσία της κοινότητας, δηλαδή, η παρουσία επαρκών στερεών ηγετών για την κίνηση και καθοδήγηση του έργου, των υλικών και των οργανωτικών πόρων.

Κοινωνικό κίνημα, συλλογική συμπεριφορά και συλλογική δράση

Δεν μπορεί κάθε κοινωνική εκδήλωση στο κοινό να θεωρηθεί κοινωνικό κίνημα. Υπάρχει μια τάση να συγχέουμε αυτήν την έννοια με εκείνες της συλλογικής συμπεριφοράς και της συλλογικής δράσης λόγω της στενής σχέσης μεταξύ τους.

Η συλλογική συμπεριφορά αναφέρεται σε αυθόρμητες και μεμονωμένες ενέργειες που ανταποκρίνονται σε συγκυριακά φαινόμενα. Δεν κατευθύνεται στην κοινωνική αλλαγή, αλλά στην έκφραση δυσφορίας ή απογοήτευσης, αν και μπορεί να είναι το μικρόβιο των νέων κοινωνικών κινημάτων.

Ένα ιστορικό παράδειγμα συλλογικής συμπεριφοράς είναι το κύμα λεηλασιών που ονομάζεται Caracazo στη Βενεζουέλα, το οποίο εξαπέλυσε μεταξύ 27 και 28 Φεβρουαρίου 1989.

Μια συλλογική δράση είναι αυτή που επιδιώκει να ωφελήσει την κοινότητα και έχει τουλάχιστον μια εσωτερική οργάνωση. Δεν ενοποιείται απαραίτητα γύρω από ένα μόνιμο πρόγραμμα.

Για παράδειγμα, η διοργάνωση μιας δημόσιας διαδήλωσης πριν από την ανακοίνωση ενός μη δημοφιλούς κυβερνητικού μέτρου.

Τα κοινωνικά κινήματα, τα οποία στην πραγματικότητα προωθούν συλλογικές δράσεις, το πράττουν στο πλαίσιο ενός συστηματικού προγράμματος με μακροπρόθεσμους και εκτεταμένους στόχους, δεδομένου ότι προσανατολίζεται στις διαρθρωτικές αλλαγές στην κοινωνία και όχι μόνο στις συγκυριακές.

Κοινωνικά κινήματα και μέσα ενημέρωσης

Η σχέση μεταξύ των κοινωνικών κινημάτων και των μέσων ενημέρωσης είναι συχνά περίπλοκη, καθώς τα παραδοσιακά μέσα έχουν τη δυνατότητα να κάνουν τις ενέργειες αυτών των κινημάτων ορατές ή αόρατες, καθώς και να ενημερώνουν ή να παραπληρώνουν σχετικά με τους ισχυρισμούς τους.

Τα εναλλακτικά μέσα μαζικής ενημέρωσης διαδραματίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στα κοινωνικά κινήματα, ειδικά εκείνα της κοινοτικής φύσης (μικροί τοπικοί τηλεοπτικοί σταθμοί, κοινοτικοί ραδιοφωνικοί σταθμοί, τοπικός τύπος) και, φυσικά, το Διαδίκτυο και τα κοινωνικά δίκτυα, που επιτρέπουν σε οποιονδήποτε να γίνει παραγωγός περιεχομένου και πληροφοριών.