13 Χαρακτηριστικά του νεοφιλελευθερισμού

Ο νεοφιλελευθερισμός είναι μια θεωρία των πολιτικο-οικονομικών πρακτικών που εμφανίστηκε το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα με βάση τον φιλελευθερισμό του 19ου αιώνα. Για να καταλάβουμε τι είναι και πώς διακρίνεται από τον φιλελευθερισμό, είναι απαραίτητο να αναθεωρήσουμε τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά του παρακάτω.

Ιδιωτική ιδιοκτησία, ελεύθερη αγορά και ελεύθερο εμπόριο

Ο νεοφιλελευθερισμός διατηρεί τα θεμέλια του φιλελευθερισμού, τα οποία συνοψίζονται στην ιδιωτική ιδιοκτησία, την ελεύθερη αγορά και το ελεύθερο εμπόριο. Ποια θα ήταν η διαφορά; Για ορισμένους εμπειρογνώμονες, η διαφορά θα ήταν ότι ο νεοφιλελευθερισμός απολυτοποιεί την οικονομική ανάπτυξη καθιστώντας τον έναν από μόνο του στόχο, ο οποίος αφήνει στην άκρη τον ρεφορμιστικό ηθικό λόγο του κλασικού φιλελευθερισμού.

Πολιτική «αφήνοντας να κάνουμε» ( laissez faire )

Το Laissez faire είναι μια γαλλική έκφραση που σημαίνει "απελευθέρωση" και χρησιμοποιήθηκε από φιλελεύθερους που φοβόταν ότι το κράτος θα ενεργούσε ως κατασταλτική οντότητα σε οικονομικά θέματα. Ο νεοφιλελευθερισμός δηλώνει ότι το κράτος δεν πρέπει να ενεργεί ούτε ως παρεμβαίνων, αλλά πρέπει να τονώσει την ανάπτυξη του ιδιωτικού επιχειρηματικού τομέα.

Κριτική του κρατικού παρεμβατισμού

Σύμφωνα με τον David Harvey στο βιβλίο του Brief History of Neoliberalism , η νεοφιλελεύθερη θεωρία δηλώνει ότι το κράτος είναι ανίκανο να προβλέψει τη συμπεριφορά της οικονομίας και να εμποδίσει τις «ισχυρές ομάδες συμφερόντων να στρεβλώσουν και να ρυθμίσουν αυτές τις κρατικές παρεμβάσεις» (Harvey, 2005). Με άλλα λόγια, ο νεοφιλελευθερισμός δικαιολογείται στο επιχείρημα ότι ο παρεμβατισμός ευνοεί τη διαφθορά. Ο νεοφιλελευθερισμός επισημαίνει επίσης το παράδοξο ότι το κράτος δεν υπόκειται σε κανένα είδος κοινωνικού ελέγχου.

Μπορεί επίσης να σας ενδιαφέρει:

• Ο φιλελευθερισμός.

Επανεξέταση του ρόλου του κράτους

Ο μόνος ρόλος του κράτους στην οικονομία, σύμφωνα με τον νεοφιλελευθερισμό, πρέπει να είναι η δημιουργία ενός νομικού πλαισίου που να ευνοεί την αγορά. Με άλλα λόγια, δεν αντιτίθεται στο ίδιο το κράτος, αλλά στοχεύει να τον περιορίσει στον σκοπό της ανάπτυξης των ιδιωτικών επιχειρήσεων, με βάση την ενθάρρυνση και τη διαιτησία του ανταγωνισμού. Επομένως, ο νεοφιλελευθερισμός συναινεί στη δράση του κράτους στον έλεγχο του μονοπωλίου, του λόμπι και των εργατικών συνδικάτων.

Ελεύθερη αγορά

Ο νεοφιλελευθερισμός θεωρεί ότι η ελεύθερη αγορά είναι η μόνη που μπορεί να εγγυηθεί την καταλληλότερη κατανομή πόρων με βάση την οικονομική ανάπτυξη. Από αυτή την άποψη, ο μόνος τρόπος για να ρυθμιστεί η αγορά είναι μέσω του ελεύθερου ανταγωνισμού.

Ιδιωτικοποίηση κρατικών εταιρειών

Η ιδιωτικοποίηση των κρατικών εταιρειών είναι ένα άλλο από τα θεμέλια του νεοφιλελευθερισμού, όχι μόνο όσον αφορά τους παραγωγικούς τομείς, αλλά και όσον αφορά υπηρεσίες δημοσίου συμφέροντος, όπως νερό, ηλεκτρικό ρεύμα, εκπαίδευση, υγεία και μεταφορές, μεταξύ άλλων..

Άτομο ως δύναμη παραγωγής

Ο νεοφιλελευθερισμός βλέπει τα άτομα ως την παραγωγική δύναμη της οικονομικής τάξης, η οποία την αντιμετωπίζει με τον φιλελευθερισμό, η οποία ασχολήθηκε με την πλήρη ανάπτυξη των ικανοτήτων των υποκειμένων και όχι μόνο με τις αφηρημένες οικονομικές δυνατότητες.

Ηθική της αγοράς

Ο νεοφιλελευθερισμός βασίζεται σε μια ηθική της αγοράς, δηλαδή, στην έννοια της αγοράς ως απόλυτου, ως ρυθμιστική αρχή της τάξης και της κοινωνικής συμπεριφοράς στην οποία έχουν υποβληθεί όλες οι πτυχές της ζωής και προς τις οποίες πρέπει να προσανατολιστούν όλες, από υλικό έως φανταστικό πτυχές (πολιτισμοί, ατομικά ενδιαφέροντα, συστήματα πεποιθήσεων, σεξουαλικότητα κ.λπ.).

Ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών, κεφαλαίων και ανθρώπων

Ο νεοφιλελευθερισμός προτείνει την ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών, κεφαλαίων και ανθρώπων, η οποία κατά κάποιον τρόπο αψηφά τα όρια και τους ελέγχους του εθνικού κράτους σε θέματα οικονομίας. Ο νεοφιλελευθερισμός ριζώνεται, με αυτόν τον τρόπο, με την παγκοσμιοποίηση. Σε αυτό το σενάριο, τα όρια και το εύρος των ευθυνών και οι μηχανισμοί διανομής πλούτου γίνονται πορώδεις.

Μπορεί να σας ενδιαφέρει: παγκοσμιοποίηση.

Προτεραιότητα της παγκόσμιας αγοράς έναντι της εσωτερικής αγοράς

Δεδομένου ότι βασίζεται στο ελεύθερο εμπόριο, ο νεοφιλελευθερισμός δίνει προτεραιότητα στη διεθνή αγορά έναντι της εσωτερικής αγοράς. Αυτό συνεπάγεται, μεταξύ άλλων, ότι ευνοεί τις ξένες επενδύσεις έναντι των εθνικών, οι οποίες, αφενός, δημιουργούν κινήσεις κεφαλαίων, αλλά από την άλλη, προκαλούν σημαντικές ανισορροπίες στην κατανομή της εξουσίας.

Η οικονομική ανάπτυξη ως θεμελιώδης στόχος

Ο νεοφιλελευθερισμός έχει την οικονομική ανάπτυξη ως θεμελιώδη στόχο του, ένα ενδιαφέρον που κυριαρχεί σε οποιονδήποτε άλλο τομέα της κοινωνικής ανάπτυξης. Αυτό γίνεται το κέντρο αναφοράς και προσανατολισμού των οικονομικών πολιτικών.

Ενδιαφέρον στην κοινωνική ισότητα

Σε αντίθεση με τον κλασικό φιλελευθερισμό, ο νεοφιλελευθερισμός θεωρεί την αναζήτηση της κοινωνικής ισότητας με δυσπιστία, καθώς θεωρεί ότι οι κοινωνικές διαφορές είναι εκείνες που τονώνουν την οικονομία.

Επαναπροσδιορισμός της αξίας της δημοκρατίας

Ο νεοφιλελευθερισμός αντιλαμβάνεται τη δημοκρατία ως ιστορική περίσταση αλλά δεν την αντιλαμβάνεται ως εγγενές σχέδιο οικονομικής ελευθερίας. Υπό αυτήν την έννοια, καταλαβαίνει ότι η ελευθερία στην οποία απευθύνεται υπερβαίνει την πολιτική φαντασία της δημοκρατίας. Με άλλα λόγια, θα μπορούσε να υπάρξει νεοφιλελευθερισμός χωρίς δημοκρατία.